အရပ္ဘက္ စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ - အပိုင္း (၃၈)

အရပ္ဘက္ စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ - အပိုင္း (၃၈)

ေဆာင္းပါးရွင္ - ကိုေက်ာ္ထင္

စစ္ေအးလြန္ကာလတြင္ ႏုိင္ငံတကာဆိုင္ရာ အယူ၀ါဒေရးရာ ရန္ဘက္ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေနရာတြင္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ နယ္ပယ္မ်ားမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ၿပိဳင္ဆိုင္ျခင္းတုိ႔ျဖင့္ အစားထိုးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ တယ္လီဆက္သြယ္ေရး (တယ္လီဖုန္း၊ ေရဒီယို၊ တယ္လီဗီးရွင္း စသည့္တုိ႔ကဲ့သို႔ေသာ အီလက္ထရြန္းနစ္ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးျပဳ ဆက္သြယ္သည့္ ဆက္သြယ္ေရး၊ စာမ်က္ႏွာ - ၈၆၀၊ Collins English Dictionary) ႏွင့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးတို႔တြင္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ နည္းပညာဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးသည္ ယင္းၿပိဳင္ဆိုင္မႈ၏ သဘာ၀ကို အထင္အရွားအားျဖင့္ပင္ ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ေပသည္။

တသီးပုဂၢလ လူပုဂိၢဳလ္မ်ားသည္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ရွိေနသည့္ ၎တို႔ကဲ့သုိ႔ေသာ သူမ်ားရရွိႏုိင္မည့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား၊ ဘ၀ေနထိုင္မႈပုံစံမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပိုမိုသိျမင္လာၾက၊ ဗဟုသုတရွိလာၾကသည္။ ႏုိင္ငံအလိုက္အားျဖင့္ေသာ္လည္ေကာင္း ႏုိင္ငံအလိုက္ မဟုတ္ဘဲေသာ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္သည့္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူမ်ားသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးစ အခ်ိန္ကာလက စိတ္ကူး၍ပင္ မရႏုိင္ေသာ အျမန္ႏႈန္းႏွင့္ အလြန္နီးကပ္စြာျဖင့္ ကမၻာလုံးပတ္ကူးလူးဆက္သြယ္ စီးဆင္းေဆာင္ရြက္မႈကို ျပဳလုပ္လာၾကသည္။

တယ္လီဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာသည္ သူငယ္ခ်င္းအခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ အတင္းအဖ်င္း ေျပာသေလာက္ လြယ္ကူသည့္အဆင့္ထိ ကမၻာပတ္သတင္းပို႔ျခင္းကို ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ေပသည္။ တခါတရံ ထိုထက္ပင္ ပိုေပသည္။ ဂ်က္အင္ဂ်င္အား စီးပြားျဖစ္ အသုံးျပဳႏုိင္မႈကလည္း မည္သည့္ ကမၻာ့ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားအၾကား တစ္ရက္တာအတြင္း ခရီးသြားလာႏုိင္ျခင္းကို ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ေပသည္။

U.S Army

ဤနည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲမ်ားသည္ မဟာမိတ္မ်ားအေနျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း လူ႔သမိုင္းတြင္ ၿပဳိင္ဘက္ကင္းေလာက္ေသာ ျဖစ္ပ်က္မႈအႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ နီးစပ္ေသာ ေတြ႔ဆုံဆက္သြယ္ေျပာဆိုမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ႏုိင္သည့္ ကမၻာ့ရြာ (Global Village) ဆိုသည္အား ဖန္တီးခဲ့ေပသည္။ ဆက္သြယ္ထားေသာ ေငြေရးေၾကးေရးဆိုင္ရာ မန္ေနဂ်ာမ်ားသည္ ေငြေၾကးႏွင့္ အစုရွယ္ယာမ်ားကို ကမၻာပတ္၍ အီလက္ထရြန္နစ္ နည္းလမ္းအားျဖင့္ ေပးပို႔ ေနၾကေပသည္။

သံတမန္မ်ားသည္ သူတို႔၏ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လူကိုယ္တိုင္ပင္ လိုအပ္ေသာ အခ်ိန္၊ လိုအပ္ေသာေနရာမ်ား၌ ခ်က္ခ်င္း အီလက္ထရြန္နစ္နည္းလမ္းအားျဖင့္ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ရယူႏုိင္ၿပီျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သည့္ အရာရွိမ်ားသည္ သူတို႔၏လုပ္ငန္း စီမံကိန္းမ်ားမွ နယ္ပယ္ (scope) ႏွင့္ အျမန္ႏႈန္း (speed ) တို႔ကို ၾကားကြက္လပ္ (space) က မကန္႔သတ္ႏုိင္ေတာ့သည့္ “ပကတိေကာ္ပိုေရးရွင္း (virtual corporations)” မ်ားကို ဖန္တီးျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေပသည္။ ဤပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနေအာက္တြင္ စစ္ဘက္ အရာရွိမ်ားသည္ လ်င္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲေနေသာ ပူးတြဲ အားထုတ္မႈမ်ားကို လ်င္ျမန္စြာ နည္းလမ္းညႇိႏိႈင္းယူႏိုင္စြမ္းရွိသည့္ အျခားေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ စစ္ဘက္အရာရွိမ်ားကို လိုအပ္လာေပသည္။

အထက္ပါပူးတြဲအားထုတ္မႈမ်ားမွာ ပုံမွန္ထက္ပို၍ က်ယ္ျပန္႔ေသာ အစီအစဥ္မ်ားပါ၀င္သည့္ (broad - gauged) ပင္လယ္ေကြ႔စစ္ပြဲ (Gulf War) ႏွင့္ ကုလသမဂၢ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းေရးစီမံခ်က္မ်ား (UN peacekeeping operations) ကဲ့သုိ႔လည္းေကာင္း ႐ိုစင္းေသာ အစီအစဥ္မ်ားအျဖစ္ ႏွစ္ႏုိင္ငံပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သည့္ လမ္းတည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား စသည္တို႔ပါ၀င္ေပသည္။ ဘုံရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေအာင္ျမင္ရရွိႏုိင္ရန္အတြက္ ေခ်ာေမြ႔ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈသည္ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ေပသည္။

ထို႔အျပင္ အင္အားအေကာင္းဆုံးျဖစ္ေသာ ႏုိင္ငံတကာဆိုင္ရာ မဟာမိတ္မ်ားတြင္ မ်ားစြာကြဲျပားေသာ နယ္ပယ္မ်ားျဖစ္သည့္ သံခင္းတမန္ခင္း၊ စီးပြားကူးသန္း ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ စစ္ဘက္က႑တို႔တြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ ပါ၀င္ေပသည္။ အကယ္၍ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ ႀကီးမားေသာ လုပ္ငန္းသုံးေငြေၾကး ကုန္က်စရိတ္မ်ားကို လိုအပ္ေစမည္ဆုိပါက စီးပြားေရး မဟာမိတ္မ်ားသည္ ၿပဳိင္ဆိုင္ႏုိင္စြမ္းမရွိျခင္းကို ျဖစ္သြားေစႏုိင္ၿပီး လုံၿခဳံေရး၊ သဘာ၀ပတ္ ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ မဟာမိတ္အဖြဲ႔မ်ားသည္ ကိုး႐ိုးကားရား ျဖစ္သြားႏုိင္ပါသည္။

လုပ္ငန္းကုန္က်စရိတ္ (အတူတကြ အလုပ္လုပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္သည့္ စြမ္းရည္မထက္ျမက္မႈမ်ား) သည္ ၎တို႔၏ဖြဲ႔စည္းပုံႏွင့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ကြဲျပားျခားနားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား သို႔မဟုတ္ ကြဲျပားျခားနားေသာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္မ်ားႏွင့္ အတူရွိေနသည့္ မဟာမိတ္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ႀကီးျမင့္ႏုိင္ဖြယ္ရွိေပသည္။ ထိုေၾကာင့္ စနစ္ခ်င္းမတူေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတို႔ အတူအတကြ လက္တြဲ အလုပ္လုပ္ရန္ ခက္ခဲေပသည္။

အထက္ပါ အျဖစ္အပ်က္မ်ားက တကမၻာလုံး အတိုင္းအတာေဆာင္ေသာ ကာကြယ္ေရး အသုံးစရိတ္ ေလ်ာ့နည္းလာမႈႏွင့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔အရြယ္အစား ေသးငယ္လာမႈတို႔ကို (၁၉၈၉) ခုႏွစ္ ကတည္းမွ စတင္၍ ျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့ေပသည္။ မဟာမိတ္ ဖြဲ႔စည္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ေရွ႕သုိ႔ တိုးတက္ေစရန္ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၏ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ၎တို႔၏အခန္းက႑ (Roles) ႏွင့္ လုပ္ငန္းရည္မွန္းခ်က္မ်ား (Missions) တို႔တြင္ သိသိသာသာ ကြဲျပားျခားနားေနၾကပါက စစ္ေရးအရ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည့္ သူတို႔၏စြမ္းရည္မ်ားသည္ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုိင္ေပသည္။ ယင္းကဲ့သုိ႔ အဟန္႔အတားျဖစ္မႈသည္ တျခားနယ္ပယ္မ်ားသုိ႔လည္း ကူးစက္သြားႏိုင္ပါသည္။

ျဖစ္လာႏုိင္စြမ္းေသာ အခန္းက႑သစ္

ဤဖိအားမ်ားသည္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ အခန္းက႑၊ လုပ္ငန္းရည္မွန္းခ်က္မ်ား ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တမ်ဳိးသားလုံးဆိုင္ရာ ေရြးခ်ယ္စရာမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရွိေစေပသည္။ ပထမဦးဆုံးအေနျဖင့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အစုိးရမ်ားကို ျဖဳတ္ခ်ဖယ္ရွားပစ္ျခင္းမွ ဆုံးမလမ္းၫႊန္မႈေပးျခင္းကို ခံခဲ့ၾကရေသးသည္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမ်ားအဖြဲ႔ (Organization of American State – OAS) မွ ၎၏ (၁၉၉၁) “ဒီမိုကေရစီသို႔ စင္တီယာဂိုသံႏၷိဌာန္ျပဳမႈ (Santiago Commitment to Democracy)” တြင္ ဤအခ်က္အား ရွင္းလင္းစြာ ေဖၚျပခဲ့သည့္အျပင္ OAS အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴအားလည္း ဒီမိုကေရစီအစိုးရမ်ား အျဖဳတ္ခ်ခံခဲ့ရေသာ ထိုႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရးအတြက္ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို တီထြင္ဖန္တီးရန္ ထပ္မံလမ္းၫႊန္ခဲ့ေပသည္။

ဤအပိုင္းတြင္ အေမရိကန္အစိုးရက လမ္းၫႊန္ခဲ့သည္မွာ ၎၏ ျပည္ပစစ္မိန္႔ေပး ဌာနခ်ဳပ္မ်ားက ႏုိင္ငံျခားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႔ႏုိင္ငံ၏ အရပ္ဘက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈအား အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစမည့္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအား ေလးစားေစမည့္ ၎တို႔တမ်ဳိးသားလုံးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ အခန္းက႑မ်ားႏွင့္ သင့္ေတာ္မည့္ ၎တို႔လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ အခန္းက႑မ်ားကို စဥ္းစားရန္အတြက္ ၎ႏုိင္ငံျခားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားအား တုိက္တြန္းအားေပးျခင္းအေပၚ အထူး အာ႐ုံစိုက္မႈကို သေဘာထားရွိ ေဆာင္ရြက္ေစရန္ျဖစ္ေပသည္။

အပိုင္း (၃၉) ကို ေနာက္တစ္ပတ္တြင္ ဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါမယ္။